• ردیف موسیقی
شناخت دستگاه ها و آوازها

شناخت دستگاه ها و آوازها

در این بخش اجزاء اصلی موسیقی دستگاهی ایران به ترتیب جزء کوچکتر تا بزرگ تر تعریف شده اند. 

دانستن موسیقی دستگاهی یا ردیف بخشی مهم در یادگیری موسیقی ایران به شمار می آید و آشنایی با تعاریف و مفاهیم آن مهم قلمداد میشود چراکه گوشه های ردیف موسیقی مانند الف بای فارسی است و یک نوازنده با آن قادر به بیان احساسات خود میشود و نوازندگانی که تنها به یادگیری قطعه میپردازند از این توانایی برخوردار نمیشوند.

دوشنبه, 14 تیر 1395 04:38

1. تعریف گوشه

به هر قطعه یا آهنگ در موسیقی دستگاهی ایرانی به اصطلاح گوشه گفته میشود.

مدت زمان یک گوشه متغیر است.

یک گوشه ممکن است ابتدا، اوج و فرود خاص خود را داشته باشد و ممکن هم است تنها یکی از این حالت ها باشد و یا اصلا حالت شروع، اوج ، پایان و یا فرودی نداشته باشد

یه گوشه ممکن است علی رقم داشتن تمام این حالت ها خود بخشی از شروع، اوج و یا فرود مجموعه ی بزرگ تری باشد.

برای مثال گوشه ای که به نام درآمد شناخته میشود دارای ابتدا، اوج و فرود است هرچند خود این گوشه آغازگر یک موسیقی بزرگ تری میباشد.

نام چند گوشه ی معروف در موسیقی ایرانی:

درآمد، نغمه، کرشمه، اوج، حزین، و ... میباشد

دوشنبه, 14 تیر 1395 06:23

2. مد چیست؟

 مُد یک نوع توالی نت ها میباشد، مانند دو ر می فا سل لا سی. اگر ترتیب یکی این نت ها را تغییر بدهید برای خود یک مُد ساخته اید.

مدها توالی نغمه ها (تونالیته ها) یا (پرده ها) یی هستند که از پرده های ماژور شبیه هم زمانی که از روی پرده های متفاوتی شروع میشوند استخراج میشوند.

در زمان قدیم موسیقیدانان قبل از اینکه به کلیدهای موسیقی پی ببرند  از مُد استفاده میکردند و برای هر توالی ک از یک نت به خصوص شروع میشد یک نام مد در نظر گرفته بودند، مانند:

اینونین : دو ر می فا سل لا سی

دورین: ر می فا سل لا سی دو

و دیگر مُدها.

کلمه ی مُد از کلمه ی لاتین "manner و یا method" آمده است که به معنی راه یا روش میباشد اما کلمه ی مُدی که برای موسیقی استفاده میشود از ریشه ی یونانی گرفته شده است.

در مورد موسیقی ایرانی از کتاب مبانی نظری موسیقی ایران نقل میکنیم:

دوشنبه, 14 تیر 1395 04:51

3. تعریف دستگاه ها

به مجموعه و طبقه بندی گوشه های موسیقی ایرانی دستگاه گفته میشود.

گوشه ها در یک دستگاه دارای شباهت های بسیار می باشند که از آن جمله میتوان به شباهت فواصل ، احساس مُدال و پیوند شنیداری با دیگر گوشه ها اشاره کرد. (در بخش تئوری موسیقی با این مفاهیم آشنا شوید)

این بخش بندی به مجموعه ها منتهی به هفت دستگاه و شش آواز میشود.

چهارشنبه, 27 مرداد 1395 17:55

4. ردیف چیست؟

ردیف یا ردیف موسیقی یا ردیف دستگاهی ایران تنها یک نوع چیدمان یا روایت است که برای موسیقی ایران استفاده میشود.

این چیدمان به ترتیب گوشه ها پست سر هم اشاره دارد که در هر دستگاهی رعایت میشود.

یک ردیف شامل تمام هفت دستگاه و شش آواز میباشد.

ردیف را میتوان به نوعی روایت خواند. برای مثال یکی از معروف ترین ردیف های سازی ردیف میرزا عبدالله است که توسط اون چیده و روایت شده است و میتوان آن را روایت میرزا عبدالله از موسیقی ایران برای ساز تار و سه تار دانست.

ولی این بدان معنی نیست که این ردیف توسط او و یک شبه به وجود آمده، ممکن است گوشه هایی از او بوده که خود حتی نامی نبرده ولی او تنها انتقال دهنده و راوی این گوشه ها است که از گذشته ی دور و نزدیک به دست او رسیده است.

در مورد دیگر ردیف ها نیز این امر صدق میکند. بیشتر ردیف ها گوشه هایی مانند هم دارند که تنها در نحوه بیانشان اختلاف وجود دارد و هر استادی با سلیقه خود شروع، اوج و فرود را برای گوشه ها و دستگاه ها تنظیم کرده و یا اصلا به صورت مستقیم نقل کرده است.