دانشنامه سنتور

محمد صادق خان نوازنده ی چیره دست و استاد بزرگ سنتور سالهای حدود 1322 است. محمد صادق خان فرزند مطلب خان کمانچه کش است که نخست پیش پدر خود به نواختن کمانچه شروع کرده سپس معلومات خویش را نزد سنتور خان تکمیل نموده و نوازنده ی زبردستی شده است.
او در ابتدا معروف به آقا محمدصادق سنتورچى، محمدصادق خان و بعد معروف به رییس شد.
سبب شهرتش به رییس به جهت سرپرستى عمله ‏ى طرب (نوازندگان دربارى و نقاره‏ خانه) دربار ناصرالدین‏شاه بود.

از هنرمندان نامى نوازنده سنتور در اواخر دوره‏ى قاجاریه بود. سماع حضور رموز نوازندگى ضرب و خوانندگى آهنگهاى ضربى و غیر اینها را از پدر آموخت و چون از جوانى پاى سنتور آقا محمدصادق خان سرورالملك ضرب ميگرفته و در این هنر شایستگى داشته، بعید نیست تربیت شده ‏ى پدر خویش بوده باشد. سماع حضور از درویشان نعمت‏اللهى بود و ساز را وسیله عبادت ميدانست و با آن به راز و نیاز به درگاه معبود مى‏پرداخت. از شاگردان وى در آموزش ضرب تقى نسقچى باشى، آقا جان دوم و حاجى خان بودند. تنها وارث گنجینه‏ ى هنرى وى در سنتور، حبیب سماعى، فرزند او، بود.

میرزا علی اکبر شاهی از نوازندگان بنام دوران قاجار است که شاگرد محمد صادق خان بوده است. از او صفحه ای پر شده که در دستگاه شور نوازندگی میکند و نام صفحه دلاواز نامیده شده است. این اثر در آلبوم "صد سال سنتور" بازیابی شده است. 

از شاگردان او تنها ابولحسن صبا در تاریخ موسیقی ثبت شده است.

حسن سنتوری از شاگردان محمد صادق خان سرورالملک است.

او را با نام حسن خان نیز میشناسند و نباید با محمد حسن خان یا (سنتورخان) اشتباه گرفت. او با علی اکبر شاهی و سماع حضور هم دوره بوده است به دلیل پیش تر بودن او یک صفحه از سنتورنوازی او در راست پنجگاه، آواز راست، دو گاه و رِنگ موجود میباشد.

البته از استادن متأخرتر نیز آثاری موجود هست که متاسفانه هنوز بازیابی و استخراج نشده است.

میرزا اسدالله از شاگردان محمد صادق خان است.

اطلاعات بیشتر در آینده منتشر خواهد شد.